Sunday, January 31, 2010

लघुकथा : निरुत्तर

यसपटकलाई मैले आफ्नै कथाहरु मात्र राख्ने गरेको अर्को ब्लगबाट यो लघुकथा यता घिसारेको छु । यसो नगर्दा पनि नहुने हैन तर यस ब्लगलाई मैले आफ्नो मूल ब्लग मान्ने भएकोले र प्राय अन्य ब्लगका सामाग्रीहरु सबै यस ब्लगमा समेत राख्ने भएकोले यसो गरेको हुँ । यो लघुकथा मैले साहित्यानुराग द्वैमासिकका सम्पादक सूर्यराज गिरीको अनुरोधमा नेदरल्याण्डबाट प्रकाशित हुने सोहि पत्रिकाको निमित्त लेखेको थिएं । यसकथामा मेरो कथाहरुको ब्लगमै पुगेर वसन्तजीले र ओजोनजीले प्रतिक्रिया लेख्नुभएको थियो त्यसलाई पनि मैले कथा सँगै यता तानेर ब्लगको पुछारमा राखेको छु ।

****************

लामो समयको परदेश बसाईपछि म केहि दिनलाई घर फर्केको थिएँ । म आएको थाहा पाएकै दिनदेखि मेरा एक मित्रले खाना खाने निम्तो गर्दै मलाई बारम्बार फोन गर्ने गर्दथे । एक त आफ्नै ब्यस्तता त्यसमाथि छिरिक्क कतै निस्कन नसकिने गरेर मौलाएको बन्द संस्कारको वावजुध एक साँझ मित्रलाई फोन गरेर उनको घर पुगें म ।

म पुग्दा मेरा मित्र रीसले चुरचुर भएर लगभग काम्न लागेको अवस्थामा थिए । उनको आँखा हेर्दा लाग्थ्यो आँखैमा उनले आगोको खेती गरेका छन् । उनको सामुन्ने उनकि श्रीमती र कामगर्ने बाह्र/चौध वर्षे केटो सातोपुत्लो उडेझैं थर्कमान अवस्थामा थिए । स्थिती नियाँलेर मैले मित्रलाई शान्त बनाउने प्रयास गर्दै के भएको हो जान्न चाहें ।

मित्रले बिस्तार लगाए अनुशार त्यो बाह्र/चौध वर्षे केटोलाई बजारबाट केहि विदेशी रक्सी किन्ने जिम्मा लगाईएको रहेछ जो बन्दको कारणले उसले पुरा गर्न सकेन । त्यस्तै उनकी श्रीमतीलाई खसीको मासु बनाउन सुझाईएको रहेछ त्यो पनि बन्दकै कारण उनले पुरा गर्न सकिनछन् र त्यति कारणले मेरा मित्र दुर्वाशा बनेका रहेछन् । मैले 'त्यो सब कुराहरु नभए पनि यतिका वर्षपछिको भेटमा हामी त्यसै रमाईलो मान्न सकिहाल्छौं नि । आँखिर मित्रतामा हार्दिकता भन्दा ठुलो अर्थोक के हुन्छ र?' भनेर सम्झाएपछि मेरा मित्र राम्रै सेलाए र हामीले जे भएको खानपान गर्यौं र त्यो साँझलाई निक्कै आत्मिय बनायौं ।

निक्कै सौहार्दपूर्ण बातचित, खानपान सकेर म विदा हुँदैथिएं, मेरा मित्रले फेरि एकपल्ट मलाई खसीको मासु खुवाउन र विदेशी रक्सी पियाउन नसकेको प्रति खुनखुन गर्दै एक एक मेलो कामगर्ने केटोलाई र श्रीमतीलाई हपारे र म तिर मुखरित हुँदै 'यो देशमा कहिल्यै शान्ती नआउने भयो बुझ्नुभयो ?' भन्दै मलाई विदा गरे ।

फर्कंदा बाटोभरी मेरो मनमा कुरा उठिरहयो, 'के शान्ती कुनै मिति हो र यो यसबेला आउनुपर्छ भन्नलाई ? र शान्ती कुनै स्थान पनि त होईन जो यात्रामा हिंड्दा फलानो ठाउँपछि आउँछ भन्न सकियोस् । जाबो खसीको मासु र रक्सी नजुट्दैमा आफ्नै घरको शान्ती त्यस्तरी खल्बल्याउने मेरा मित्रले कस्तो शान्तीको प्रतिक्षा गरेका होलान् ?' मेरो मगजमा यो प्रश्न निरुत्तर रहिरहयो ।

***************

Basanta Said

देशको राजनीतिको प्रसंगलाई मिसाएर नेपाली पुरुष मानसिकतालाई कठोर ब्यंग्य गर्नुभएको रहेछ। ठिक गर्नुभयो! हाम्रो समाजको दुर्गतिको मूल कारण यहि मानसिकता हो।



***************

ओजोन said...

तपाईका कथाहरुमा जीवन भोगाई र समाजिक संरचनाका विविध भेदको विचित्र संमिश्रण छ । एकै कथा भित्र विविध विषयको संदेश र परिवर्तनवादी विषय बस्तुले पक्कै पनि गतिशिल सन्देश बोकेका छन् ।
तपाईका कथामा पात्रले यर्थाथ बकेको छ । बास्तवमै प्रश्न निरुत्तर छ । समस्या गम्भिर छ ।


Wednesday, January 27, 2010

गजल : कतै अड्ने डाली छैन

क्रम फेरी उहि पहिले नै लेखिएका तर ब्लगमा नराखिएका मध्येको अर्को यौटा गजलको परेको छ । समयान्तर र अवस्थाको समेत अन्तरले यसको मतला शेर मेटाएको छु । मेटाएको के भनुँ हाललाई लुकाएको हुँ ।


......................................
......................................
लाग्छ हुँ त्यो बगैंचा म उजाडिंदै गैरहेको,
फेरी हरियाली भर्ने जस्को कुनै माली छैन ।

भेट्नो जस्तै छुट्टिएँ कि हाँगापात दुबैतिर,
ईच्छा अडिने'थ्यो तर कतै अड्ने डाली छैन ।

बाध्य छु म हत्केलामै मुटुलिई खोजीगर्न,
भेट्दा तर स्वागतार्थ आरतीको थाली छैन ।

भन्थें चाल्नो भएको छ मुटु घोच्दा वचनले,
वचन् चाल्न खोज्दा तर त्यै मुटुमा जाली छैन ।

Monday, January 25, 2010

कविता : प्रेमीहरुलाई

यतिखेर कुनै निश्चित समय लिएर कुनै निश्चित कुरा लेख्न सक्ने एकाग्रता नभएको अवस्थामा छु म । एक त यात्रावधीमा त्यसमाथी सजिला अप्ठ्यारा अनेक कुराहरुसँग जुधिरहँदा मनमा आएका अनेक तर्कनाहरुले कुनै आकार लिन सकिरहेका छैनन् । अक्सर हुन्छ यस्तो हुनत जस्तो कि लाग्छ म भित्र निक्कै गतिलै विषयमा मन्मथ भैरहेछ र निक्कै ठुलै नौनी मथेर निकाल्ने छ यो मनले तर पानी मथ्छ क्यार घरीघरी यो मनले नौनी निस्क्ने बेलामा त फुस्सा पो हुन्छ । यस्तै मथाई पछिको यो फुस्सा नौनी, अत्यन्तै ब्यस्तताका वावजुध टिनियान टापूबाट ब्लगमा पोष्टिङको एक अंक थप्नै सहि यो कविता -


नबाँध्नु मनलाई बाँध्नै परेपछि
मनकै डोरीले बाँध प्रेमीहरु हो
नफुस्किने गरी मनहरु
कसिलो गरेर
छट्पटाउनु नपरोस
ति मनहरु
मनकै बन्धनभित्र कैद भएर
फुस्काउनु नपरोस
ति मनहरु
मनकै घेराभित्र टाढा भएर
अन्यथा
मन बाँध्ने र फुकाउने
यो खेलमा
भोलीसम्म
रहनेछैन तिम्रै पनि मन
ए प्रेमीहरु हो
धेरै धेरै किन देखिरहेछु
हारजीत आज
फगत मन बाँध्ने र फुकाउने
यो खेलमा
नबाँध्नु मनलाई बाँध्नै परेपछि
मनकै डोरीले बाँध प्रेमीहरु हो
नफुस्किने गरी मनहरु
कसिलो गरेर ।

Thursday, January 14, 2010

कविता : यो बँचाई


भन्न सक्दिंन
तिम्रो लागी बाँचे कि बाँचिन म ?
यत्ति थाहा छ तर
आफ्नो लागी
आजसम्म बाँचेको रहेनछु म
यो बँचाई भन्ठानेथें
मेरै लागी मात्र बाँचेको छु मैले
यतिखेर
ध्वारध्वारी च्यातिएर
भ्रमको पर्दा
नाङ्गिएपछि तिम्रैसामु
छोप्न खोजेँ हत्केलाहरुले
आफ्नो लागी कहिल्यै नबाँच्नुको लाज
कठै !
यतिञ्जेल आफुले
आफैंलाई खुवाएको ढाढस
उल्टै छाद्नुपर्दा मुखबाट
थाहा पाएको छु
कति नमिठो रहेछु म
बौरिएझैं मुर्छाबाट
बल्ल बल्ल
आफ्नो लागी बाँच्न खोज्दै गर्दा
थाहा पाएको छु
आफ्नै प्रिय रहेनछु म
त्यसैले त अझै
दह्रो छु दह्रो म
तिम्रो खोजखबरहरुमा
नपरेर पनि आफु
सम्झिरहेछु तिमीलाई
तिम्रो लागी बाँचे कि बाँचिन म ?
यत्ति थाहा छ तर
आफ्नो लागी
आजसम्म बाँचेको रहेनछु म ।

Tuesday, January 12, 2010

गफ : कनेक्सनहरु केलाउँदा

केहि समय अगाडी मैले दौंतरीमा यौटा लेख पढेको थिएँ, सगरमाथा, माउण्ट एभरेष्ट कि नौबन्धन शिर्षकमा । ज्योतिर्गमय : A movement toward east ब्लगका ब्लगर, जस्लाई म आध्यात्मका यूवा चिन्तक भनेर चिन्ने गर्दछु, निर्मलमणि अधिकारी -आयोदधौम्यले लेख्नुभएको उक्त लेख वहाँकै ब्लगमा पनि पढ्न सकिन्छ । लेख सगरमाथाको पौराणिक नाम के थियो र कसरी राखिएको थियो भन्ने जानकारी गराउँदै हामीले सगरमाथाको आफ्नै नाम प्रयोगमा ल्याउनु पर्ने तथा विदेशीहरुले राखिदिएको नाम त्याग्नुपर्ने आसयमा लम्किएको छ । म आफु वर्षौं देखि बिदेशमा भासिएको ब्याक्ति भएकोले राष्ट्रवादका नारा उचाल्दै हो सगरमाथाको नाम नौबन्धन नै हुनुपर्छ भन्ने पैरवी गर्न चाहन्न । अर्कोतिर हामीसँग 'सगरमाथा' नाम नै आफ्नो भाषामा उपयुक्त र प्रचलित छँदैछ । यसको पौराणिक नाम नौबन्धन हो भनेर उल्लेख गरिनु अर्थात पौराणिक नाम नौबन्धन हो भनेर प्रचारमा ल्याईनु सम्म अर्को कुरा हो । ईतिहासविदहरु तथा सम्बन्धित निकायको ध्यान त्यता जावोस् र सगरमाथाको पौराणिक नाम नौबन्धन हो भन्ने आधिकारिक अभिलेख बनोस् । त्यतिको निम्ती मेरो पनि कामना रहनेछ ।

लेखको आसय जता भएपनि लेख पढिरहंदा मेरो ध्यान भने सगरमाथाको नाम नौबन्धन रहन जानु पछाडीको कथाले तान्यो । यसबारेमा पहिले कुनै जानकारी थिएन मसँग कि महाभारतको वन पर्व अन्तर्गत आउने मत्स्यावतारको कथा अनुसार माछोको वचन सुनेर हिमालको चुचुरोमा नाउ बाँधियो र सगरमाथा, उ बेला व्योमकूट पर्वत पनि भनिन्थ्यो, को नाम नौबन्धन रहन गयो । महाभारतको कथामा आफुले थाहा नपाएको कुरा भएकोले मैले निर्मलमणिजीलाई ईमेल मार्फत यसबारेमा सोधेको थिएँ कि किन हिमालको चुचुरोमा नाउँ बाँध्नु भनियो ? मलाई 'के त्यसबेला पृथ्वीमा महाप्रलय हुने सम्भावना भएर त्यसो भनिएको थियो होला' भन्ने कुरा जान्नु थियो । निर्मलजीले मलाई यसबारेमा जान्न पहिले मदनमणि दिक्षित ज्यूको 'त्यो यूग' भन्ने पुस्तक पढ्न अनि यसबारेमा वहस गर्न सल्लाह दिनुभयो । यतिखेर मैले भनेजस्तै सजिलो गरेर दिक्षित ज्यूको किताब फेला पार्न सक्दिंन बरु नेपाल गएको बेला पढ्ने किताबहरुको लिष्टमा 'त्यो यूग'लाई पनि राखेको छु । हार्दिक धन्यवाद निर्मलमणिजीलाई यौटा पुस्तक पढ्ने सल्लाह दिनुभएकोमा ।

लेखमा हिमालको चुचुरोमा नाउ बाँधियो भन्ने कुरा पढिरहँदा म मा किन हिमालमा नाउ बाँध्नु भनियो भन्ने कुराको स्वभाविक जिज्ञासा उठेको थियो । जवाफ खोज्न आफुसँग सामाग्रीहरु नभएपछि मैले स्वभाविक जवाफ निकालें कि निश्चय नै मत्स्यावतारको त्यो समयमा पृथ्वीमा महाप्रलय हुने सम्भावना थियो होला र त्यो प्रलय पृथ्वी पानीमा डुबेर हुने सम्भावना थियो होला । आँखिर तीन खण्ड पानी र एक खण्ड मात्र जमिन भएको यो पृथ्वी पानीले डुब्न नसक्ने भन्ने पनि त छैन र प्रलय कालमा डुब्नुको अर्थ डुबि नै रहनु भन्ने पनि त हुँदैन । एकपटक डुबेर फेरि निस्किए पनि डुबिसक्दा प्रलयमा हुने विनाश त भैसकेको हुन्छ । त्यसैले नै त्यस किसिमको सम्भावित महाप्रलयबाट हुनजाने श्रृष्टीको विनाशबाट मान्छे लगायतका प्राणीहरुलाई बचाउन सकिने एकमात्र साधन नाउ हुनसक्ने हुनाले नाउ बाँध्नु भनियो होला । नत्रभने समुद्र, नदि, ताल, तलैया, खोला ईत्यादिमा मात्र प्रयोगमा आउने नाउलाई हिमालको चुचुरोमा लगेर बाँध्नु वा बनाउनु किन भनिन्थ्यो होला र ?

मलाई अचम्म लागेको कुरा - यहि कुराको कनेक्सन केहि समय अगाडी बजारमा आएको अंग्रेजी चलचित्र २०१२ सँग पनि छ । त्यसमा पनि सन २०१२ मा हुने भनिएको प्रलय पछिको विनाशबाट श्रृष्टीलाई सुचारु राख्नको लागी ठुला ठुला तिनवटा 'आर्क'हरु बनाईएको देखाईएको छ । के महाभारतको कथामा हिमालको चुचुरोमा नाउ बाँध्नु भनिनु र आजको समयमा बनाईने अंग्रेजी चलचित्रमा 'आर्क' बनाईएको देखाईनुमा कुनै कनेक्सन छैन होला त ? वा यो संयोग नै मात्र हो त ? 'नाउ' र 'आर्क' दुबै उस्तै कुराहरु हुन । समय अनुशार यसको सक्षमतामा फरक हुनु अर्कै कुरा । अझ त्यसमाथी पौराणिक कालमा नाउलाई हिमालको चुचुरोमा लगेर बाँध्नु भनिनु बाँधिनु, त्यो हिमाल सगरमाथा हुनु र आधुनिक समयको चलचित्रमा बनाईएको अत्याधुनिक 'आर्क' पनि त्यहि हिमालय पर्वततिरै (चाईनामा) बनाईएको देखाईनुमा पनि कुनै कनेक्सन छैन होला ? संयोग नै मात्र होला ?

मैले केहि साथीहरुसँग यसबारेमा कुरा गरेको थिएँ । किन त्यो चलचित्रमा बनाईएको 'आर्क'हरु हिमालय पर्वतमालातिरै बनाईयो भनेर । केहिले 'चाईनामा भएको ब्यापक जनशक्तिको कारणले त्याँहा बनाईएको हो' भने त केहिले 'ह्या... फिल्ममा भएको यस्तो वाहियात कुराहरुको पछि लाग्ने काम छैन' भने । तर मलाई भने वाहियात नै सहि ठुलै खुल्दुली उठिरहयो यो विषयमा ।


मलाई २०१२ चलचित्रमा हिमालय पर्वतमाला क्षेत्रतिरै आर्क बनाईनु चाईनाको अपार जनशक्तिकै कारणले हो भन्ने लागेन । किनभने पृथ्वीकै विनाश हुन गैरहेको बेलामा त्यसबाट बच्नलाई संसारभरका एलिटहरुले मिलेर बनाउन लागेको उक्त आर्कहरु अरु कुनै सुरक्षित स्थानमा बनाउँदा पनि हुन्थ्यो भने चाईनाको त के जहाँसुकैको पनि दक्ष र प्रयाप्त जनशक्ति लानलाई समस्या हुने कुरै थिएन । पक्कै पनि हिमालय क्षेत्र नै महाप्रलयको बेला बच्न सकिने उपयुक्त स्थान छानिएको हुनुपर्छ । त्यसमा पनि दुई कारणहरु हुन सक्छन् - पहिलो कारण संसारमा भएजति पर्वतमालाहरु मध्ये सबै भन्दा कम ज्वालामुखिको केन्द्रहरु रहेको पर्वतमाला हिमालय पर्वतमाला हो र दोश्रो पृथ्वीमा भएका सात महाद्विपहरु मध्ये सबै भन्दा ठुलो महाद्विप एसिया हो र हिमालय पर्वतमाला यसैमा पर्छ । यि दुई कारणहरु हुन सक्छन् उक्त चलचित्रमा 'आर्क'हरु हिमालय पर्वतमाला क्षेत्रमा बनाईएको देखाईनु ।

थप कुरा के पनि छ भने हामी(पूर्विय दर्शन मान्ने)ले हिमालय क्षेत्रलाई देव भूमी, तपोभूमी मान्ने गर्छौं । त्यसै त हिमालय क्षेत्रलाई देव भूमी भनिएको पक्कै होईन होला । केहि त रहस्य पक्कै नै छ होला यसको पछाडी जस्लाई हामीले पत्ता लगाएर प्रमाणित गर्न नसकेका हौंला । अझ अर्को कुरा श्रृष्टीको स्थिती कायम रहन हिमालहरुको भूमिका सबैभन्दा ज्यादा हुन्छ भन्ने त मानिएकै छ । त्यसैले ग्लोवल वार्मिङको कुराले, हिमालमा हिउँ नहुनुको कुराले र ठुला ठुला ग्लेसियरहरु पग्लँदै गएको कुराले हामी चिन्तित छौं ।

श्रृष्टी, स्थिती र संहारको अवस्थालाई हाम्रो पौराणिक ग्रन्थहरुले तीन अलग अलग देवताहरुले प्रतिनिधित्व गर्ने भनिएको छ । जस्तै कि श्रृष्टीकर्ता ब्रह्मा, स्थितीकर्ता विष्णु र संहारकर्ता रुद्र(महेश्वर/शिव) मानिन्छन् । यि तीन एलिट देवताहरु मध्ये ब्रह्मा आकाशमा बस्छन् क्यार , विष्णु समुद्रमा बस्छन् भने संहारकर्ता रुद्र त्यहि हिमालय पर्वतमाला अन्तर्गतको कैलाश पर्वतमा बस्छन् । कतै हिमालको चुचुरोमा नाउ बाँध्नु भनिएको कुरा र हिमालय क्षेत्रमा 'आर्क' बनाईएको कुरा साँकेतिक रुपमा उनै संहारकर्ता रुद्रको शरणमा गएको त हैन ?

यि कुराहरु खासगरी महाभारतको कथामा भनिएको हिमालको चुचुरोमा नाउ बाँधिएको कुरा र अंग्रेजी चलचित्र २०१२ मा हिमालय पर्वतमाला क्षेत्रमा आर्क बनाईएको कुरामा कुनै पनि कनेक्सन छैन होला, यो संयोग नै मात्र होला तर पनि मलाई केहि न केहि कनेक्सन छ कि त ? भन्ने लागीरहन्छ अझै त्यसैले यो वाहियात गफ तपाईंहरुलाई सुनाउन ब्लगमा लिएर आएको हुँ कि पृथ्वीमा महाप्रलयको घडी यदि कुनैदिन आएछ भने पक्कै हामीले देव भूमी भन्ने गरेको हिमालय पर्वतमाला क्षेत्र नै श्रृष्टीलाई पुन सुचारु राख्नको लागी मान्छे लगायतका जीवहरु बचाउन सकिने पवित्र स्थल हुन सक्छ । अस्तु!

Sunday, January 10, 2010

गजल : नाङ्गिएको हेर

यसपटक पनि थपक्कै पहिले लेखिएका र ब्लगमा नराखिएका मध्ये यौटा गजल राखेको छु । यसबारे पहिले नै भनिसकेको छु धेरै केहि भन्नु नपर्ला तर गजल माथी गजल खप्नुको पीडा तपाईंहरुमाथी पार्न गएकोमा क्षमा चाहन्छु ।

तमाशा अहो! मान्छे बडा नाङ्गिएको हेर ।
हेर यो जुग शताब्दी नै बाङ्गिएको हेर ।

छैन मूल्य शिरटोपीको शरिर् परै रह्यो,
संस्कार नाङ्गो बाटोबाटै झाङ्गिएको हेर ।

हुद्दा हुद्दा ज्यामी कर्मी फेरिए पालैपालो ,
बाह्रहातै कामको मेलो टाङ्गिएको हेर ।

सर्यो अघि सरल मान्छे छिर्यो जुग फेर्न,
भव्य भो त्यै मान्छे फिर्दा उदाङ्गिएको हेर ।

किन लाग्थ्यो दैलोझ्याल काठका पो हुन् ति ता,
ढुङ्गे किल्ला सिमानामै पसाङ्गिएको हेर ।

Monday, January 04, 2010

गजल : तिम्रै लाग्छ भर प्रिय

पहिले लेखिएका तर ब्लगमा चढाउन नभ्याएका या भनौं पालो कुरेर बसेका गजलहरुको स-सानो चाङबाट यसपटकलाई पनि यौटा गजल ल्याएको छु । गजल ग्रुपमा यस गजललाई बाँड्दा अहिले भएको मतलाको एक(पहिलो)मिसरा(हरफ)मात्र एक शेर हुने हिसाबले प्रस्तुत गरेको थिएँ । त्यसबेला मलाई कुनै शेरहरु स्वायत्त भएनन् भन्ने चिन्ता छँदैथियो । त्यसैले अहिले यस गजललाई दुई तरिकाले प्रस्तुत गर्न सकिने हिसाबले बनाएर दुई तरिकाले नै राखेको पनि छु ।

पहिलेको तरिकाले -

जे मन लाग्छ गर प्रिय ।
मान्दिनं म डर प्रिय ।

तिम्रै छ आश र प्रिय,
तिम्रै लाग्छ भर प्रिय ।

हावा हूरी छेक्ने न्यानो,
खोजीरँ'दा घर प्रिय,

भन्यौ 'आउ सँगै बसौं,
मेरो को पो छ र' प्रिय ।

समाजले सानो भनि,
पार्दा पर-पर प्रिय ।

चाहिएन तिमीलाई,
मेरो गोत्र थर प्रिय ।

जैले देखि तिमीतिर,
आएँ वर-वर प्रिय,

जून जस्तै फूल जस्तै,
फुल्यो यो अधर प्रिय ।

बसाउँला वस्ती यौटा,
सानो नै होस् तर प्रिय ।

नसके'नि बसाउंन,
मायाको सहर प्रिय ।

सम्झनामा चलोस् हाम्रो,
हावा सर-सर प्रिय ।

रोपौं चिनो चौतारीमा,
पिपलु र बर प्रिय ।

छोडी धर्ती जानु नै छ,
हुँदैनौं अजर प्रिय ।

बनोस् यूगौं यूग हाम्रो,
पिरती अमर प्रिय ।
***

अहिलेको तरिकाले -

जे मन लाग्छ गर प्रिय मान्दिनं म डर प्रिय ।
तिम्रै छ आश र प्रिय तिम्रै लाग्छ भर प्रिय ।

हावा हूरी छेक्ने न्यानो खोजीरँ'दा घर प्रिय,
भन्यौ 'आउ सँगै बसौं मेरो को पो छ र' प्रिय ।

समाजले सानो भनि पार्दा पर-पर प्रिय,
चाहिएन तिमीलाई मेरो गोत्र थर प्रिय ।

जैले देखि तिमीतिर आएँ वर-वर प्रिय,
जून जस्तै फूल जस्तै फुल्यो यो अधर प्रिय ।

बसाउँला वस्ती यौटा सानो नै होस् तर प्रिय,
नसके'नि बसाउंन मायाको सहर प्रिय ।

सम्झनामा चलोस् हाम्रो हावा सर-सर प्रिय,
रोपौं चिनो चौतारीमा पिपलु र बर प्रिय ।

छोडी धर्ती जानु नै छ हुँदैनौं अजर प्रिय,
बनोस् यूगौं यूग हाम्रो पिरती अमर प्रिय ।
******

त्यसो त काफिया अक्षरहरु दोहोरिएका गजलहरु प्रसस्तै नभेटिने होइनन् र पनि मैले नदोहोर्याउने गरी लेख्ने कोसिस गरेको हुन्छु प्राय। यसमा भने 'स' र 'श' लेखाईमा अलग तर ध्वनीको हिसाबले एकै हुने दोहोरिएको छ । आफ्नो दर अनुशार औसतमा दरिएको हुनाले जानीजानी छोडेको हुँ यसलाई ।

Friday, January 01, 2010

गफ : कुरा उहि, पारा उहि तर नयाँ वर्ष

मैले भनिगएं नि मेरो त कहिल्यै केहि 'प्लान' बन्दैन । जे हुन्छ त्यो हुन्छ, हुन्न भने हुन्न, चिन्ता पनि लाग्दैन किन भएन भनेर । बिन्दास!!, अलि फिल्मी शैली भयो यो त, बेपर्वाह चैं भनुँ क्यार ।

हिँजो (पोहोर नै भने हुने हो हामीले गर्ने गरेको समयको हिसाबकिताब अनुशार त । यतिबेला सन २०१० को शुभ प्रभात भै सकेको छ।) दिउँसोसम्म छरछिमेकका ब्लगहरुमा पसेर नयाँ वर्षको टाँसो पढ्दै कतै कमेण्ट पनि लेख्दै हिंड्दा सन २००९ कै अन्तिम रात्रीभरमा आफ्नो ब्लगको निम्ती पनि यौटा नक्सा कोर्छु भन्ने थियो र सन २०१० लागिसक्न नपाई ब्लगमा टाँसुला भन्ने थियो तर आफ्नो चलन योजना मुताविक नचल्ने भएरै होला त्यसो हुन सकेन । सन २००९ को अन्तिम दिनको काम सिध्याउन पाएको छैन हिँडियो बरालिएर । आँखिर चमेरे जुनी जो पाईएको छ - निशाचर । दिनभरी साङ्ग्लोमा बाँधिने अनि राती फुक्ने गाउँघरको भोटे कुकुर जस्तो । फरक यति नै हो कि कुकुर साँच्चैको साङ्ग्लोले बाँधिन्छ आफुभने कामको साङ्ग्लोले ।

रातैभरी बेपत्तासंग अन्मरिएर अहो! मैले त ब्लगमा यौटा टाँसो पनि पो लेख्नुथियो भन्ने होस् खुल्दा बिहानको ५ बजिसकेको थियो । र पनि जे होस ब्लगमा लेख्नु छ भन्ने होस त खुल्यो भनेर गदगद हुँदै लेख्न सुरु गरें । यतिबेला लेख्न सुरु गरेर, कतिबेला लेखिसकेर, कतिबेला ब्लगमा टाँसेर सुत्ने अनि एकछिन पछि १० बजे बिहानको काम गर्न पुग्ने भन्ने चिन्ता भित्र कतै भएपनि त्यो चिन्ता मैले गर्ने हैन भनेर मस्त बनें । आँखिर १५ दिनको लागी मात्र बाँकी रहेको कामको कस्ले टेन्सन लिईराखोस् ? म त लिन्न ।

यसपालीको नयाँ वर्षलाई त्यसो त केहि जुगाड थिएन, अझै भएन पनि नत्रभने प्राय नयाँ वर्षको लागी कविता या गजल यस्तै केहि लेख्थें पहिले पहिलेका नयाँ वर्षहरुमा । यसपाली भने पक्का नयाँ वर्ष हुने भयो मलाई त । न नयाँ वर्षको कविता लेखेको छु, न गजल, न गीत । 'सँधै लेखेर नयाँ भएको महसुस गर्थें यसपाली नलेखेर नयाँ भएको महसुस गरुँला..' मन यसरी नै बुझाएँ । मन त हो आँखिर त्यो पनि आफ्नै, यस्लाई जसरी बुझाए नि बुझिहाल्छ नि । मुर्ख मन ।

'नयाँ वर्ष नामको या नयाँ वर्ष भन्न मिल्ने कुनै प्रकारको उम्दा रचना नभएपछि ब्लगमा यस्तै 'गफ' हानेर भएपनि झोलझाल त गर्नैपर्यो ।' कैलेकाहिँ त खुराफाती आईडिया निकाल्छ यो दिमागले पनि । आँखिर यो दुनियाँमा सबभन्दा सजिलो कुरा हो 'गफ' दिन भलै त्यही गफ बिकाउन सबभन्दा मुश्किल कुरा किन नहोस् । आफुलाई 'गफ' बिकाउने चिन्ता पनि त होईन, यो ब्यापार हो र थोडै ? त्यसैले म त 'गफ' हान्ने हो आज । त्यो पनि आजको 'गफ' हान्ने । न हिँजोको न भोलीको । हिँजो त बितिसक्यो, भोली के हो के हो ? त्यसैले मलाई गफ आजकै गर्नु ठिक लाग्छ । म आज बाँच्ने प्रकारको मान्छे भएर पनि होला । हुनपनि भोली को बाँचेको छ र ? आज ठिकसँग बाँच्न पाए सबै ठिक हुन्छ तर प्रत्येक आज भने ठिकसंग ठिक हुनुपर्यो । यत्तिनै सोच्छु म त । हिँजो, आज र भोली या ने कि भूत, वर्तमान र भविश्यको कुरा गर्दा आज(वर्तमान)लाई अलिकति 'चेन्ज' गर्न मन लागेको थियो मलाई । तर मैले एक्लैले गरेर नहुने । काल भनेर समयलाई छुट्याएका छौं हामीले । भूत, बर्तमान र भविश्य । यि तीनमा मलाई भूत र भविश्यको फिक्री छैन । यो बेफिक्री मेरो आफ्नै जिन्दगीको भूत र भविश्यको पनि हो र शब्दहरु 'भूत' र 'भविश्य'को पनि हो । यि दुईसंग म ढुक्क छु तर 'वर्तमान'को भने चिन्ता छ मलाई । आफ्नै जिन्दगीको 'वर्तमान'को पनि र शब्द 'वर्तमान'को पनि ।

यो 'वर्तमान'लाई म 'उपहार' भन्न चाहन्छु । जस्तै कि यसरी - भूतकाल, उपहारकाल र भविश्यकाल । अँग्रेजहरु 'वर्तमान'लाई कति मजाले प्रेजेन्ट भन्छन् । जति जे भने पनि अँग्रेजहरुले यो कुरा चैं सोचेकै हुन् वर्तमानलाई प्रेजेन्ट भन्न । प्रेजेन्ट अर्थात उपहार । अहा! कति रमाईलो! हुनपनि यो वर्तमान नै हाम्रो लागी उपहार जत्तिकै सर्वोत्तम समय हो जतिबेला हामी चाहे अनुशार गर्न सक्छौं । वर्तमानमा हामी जे गर्न सक्छौं त्यो न भूतमा फर्केर गएर गर्न सक्छौं न भविश्यमा पुगेर गर्न सक्छौं । 'वर्तमान' भन्दा सुन्दर उपहार हाम्रो लागी अरु के होला र ? '..................', केहि छैन भने वर्तमानलाई 'उपहार' किन नभन्ने ? तर समस्या मैले एक्लैले भनेर हुँदैन । किन पहिले नै वर्तमानलाई उपहार भनिएन होला ? चिन्ता यत्तिनै हो मेरो वर्तमान शब्द प्रतिको कि यसलाई उपहार भनिनु पर्थ्यो या पर्छ । किनभने मूल्यको हिसाबले जतिसुकै निम्नकोटीको किन नहोस् उपहार भन्ने बित्तिकै त्यसको महत्व अर्कै हुन्छ त्यसैले वर्तमानकाललाई उपहारकाल भन्न सके त्यसको महत्व अहिले जति छ त्यो भन्दा अझै हुन्थ्यो कि ? यहि कुराको कतै न कतै सम्बन्ध होला कि म आज बाँच्न चाहने प्रकारको मान्छे हुँ ।

त्यसैपनि योजना बनाएर बाँच्ने सामर्थ्य छैन होला म मा र बाँच्नुको नाममा कुनै योजना बन्दैन पनि मेरो जीवन उद्योगमा । परन्तु कैलेकाँहि लाग्छ कि जीवनलाई अलि ब्यवस्थित पारुँ । नेपालका राजनैतिक दलहरुकै जस्तै किन नहोस् जिन्दगेको रोड म्याप बनाएर त्यस अनुशार हिडुँ तर हुँदैन । अहँ पटक्कै हुँदैन । त्यसो गर्नको लागी पहिलो शर्त समयमा सुत्ने र समयमा उठ्ने हुनुपर्छ । अरु पनि शर्तहरु प्रसस्तै होलान तर सबै मध्ये यो समयलाई ब्यवस्थित गर्नुपर्ने शर्त पहिलो नम्बरमा आउँछ र मेरो समस्या भनेको नै यहि समयलाई नियन्त्रण गर्न नसक्नु हो । त्यसो त समयलाई कसैले वसमा राख्न सक्दैन तर कतिपयले समयलाई आफ्नो दैनिकीको लागी भने ब्यवस्थित पारेकै हुन्छन् त्यसैले त सायद तिनीहरु अगाडी निस्कन्छन् । आफुलाई भने जता परे पनि बाल!, अलि सडकछाप शैली भयो यो त, पर्वाह छैन चैं भनुँ क्यार ।

हो, आफ्नो त अझै कुरा उहि पारा पनि उहि तर नयाँ पनि छ है - नयाँ वर्ष । अर्थोक केहि होस् नहोस् आजको दिन कम्तिमा नयाँ वर्ष छ(हरदिनको नयाँ हिसाब राख्ने ठेक्का कस्ले लिएको छ र? त्यसैले प्रत्येक पलको नयाँ भन्ने कुरालाई छोडिदिएको)। र तपाईंहरु सबैलाई त्यहि यहि नयाँ वर्षको मंगल कामना त छँदैछ ।

अन्त्यमा बरालिएर हिँडेर घर(आफ्नो)बाहिर बाहिरै भएको बेला पनि यति कुरा लेख्नलाई कम्प्युटर उपलब्ध गराउने भाइ/साथी शैलेन्द्रराज जोशीलाई धन्यवाद!

Happy New Year 2010 !!